Sviptingar í fjárhag lífeyrissjóðanna

Útdráttur

Viðfangsefni þessarar greinar er leit að skýringum þess að fjárhagur lífeyrissjóða hins almenna vinnumarkaðar snerist úr að vera mjög bágborinn í að vera svo sterkur að fá lönd standa Íslandi á sporði þegar kemur að lífeyriseignum mældum sem hlutfall af landsframleiðslu. Til skamms tíma hafa lífeyrissjóðirnir einnig almennt átt fyrir skuldbindingum sínum á tryggingafræðilegan mælikvarða. Fyrirfram má gera ráð fyrir að þættir eins og verðtrygging fjárskuldbindinga, góð ávöxtun eigna, aukið val um fjárfestingarkosti og þrenging á réttindum í samþykktum sjóða hafi ráðið úrslitum. Í ritgerðinni er fjallað um tryggingafræðilegar úttektir sem mælikvarða á fjárhagsstöðu lífeyrissjóða. Leidd eru rök að því að niðurstaða tryggingafræðilegra úttekta sé tiltölulega viðkvæm fyir breytingum á ávöxtunarkröfu, sem er hinn eiginlegi grundvöllur úttektanna. Varpað er ljósi á bága stöðu sjóðanna þangað til fjárhagur þeirra snerist við og grafist fyrir um skýringar á þeirri þróun. Leitt er í ljós að verðtrygging eigna sjóðanna hafi ráðið úrslitum í því efni. Sýnt er fram á sterka samleitni sem gætti í viðsnúningi á fjárhag sjóða hins almenna vinnumarkaðar um eða upp úr miðjum tíunda áratug 20. aldar. Loks er fjallað um áhrif efnahagshruns haustið 2008 á fjárhag sjóðanna.